Een van de landen waarin de Christelijke Gereformeerde Kerken al jaren actief zijn met zendingswerk is Zuid-Afrika. Een land met een bewogen geschiedenis die in 1993 en 1994 tot een wonderlijke ontknoping kwam.
In 1993 ontving de zwarte vrijheidsstrijder Nelson Mandela, samen met de toenmalige (blanke) president De Klerk, de Nobelprijs voor de vrede. Dit vanwege alle inspanningen die de mannen hadden gedaan om tot een zwarte meerderheidregering te komen, die ook voor de blanken acceptabel zou zijn. In datzelfde jaar werd afgesproken dat een regering van nationale eenheid het land tenminste tot het einde van de eeuwwisseling zou moeten besturen. Een jaar later had Zuid-Afrika haar eerste democratische verkiezingen. In 1994 kon iedereen, zwart en wit, voor het eerst in de geschiedenis van het land naar de stembus. Met een meerderheid van 62% van de stemmen won de ANC, en Nelson Mandela werd de eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Hij werd ondersteund door zijn twee vice-presidenten Frederik Willem de Klerk en Thabo Mbeki. Nelson Mandela stond voor een enorme taak, aangezien het land weer moest worden opgebouwd. Hij zorgde er onder andere voor dat de gezondheidszorg en het onderwijs verbeterde. Ook werden er onder zijn bestuur een miljoen huizen gebouwd binnen een periode van vijf jaar. Zuid-Afrika ‘telde’ weer mee. Zo werden sancties verbroken die door andere landen waren opgelegd tijdens het apartheidsregime.
KwaNdebele, een streek ongeveer honderd kilometer ten noorden van Pretoria, is één van de gebieden die tijdens de apartheid door de regering waren voorbestemd ‘thuislanden’ te worden. Die landen zouden – was de bedoeling – een betrekkelijke zelfstandigheid hebben binnen Zuid-Afrika en een eigen ontwikkeling doormaken. Die ontwikkeling moest zich dan wel voltrekken apart van de ontwikkeling van het blanke Zuid-Afrika. In KwaNdebele (de naam betekent: het gebied van de Ndebele-stam) werden in de jaren ‘70 alle Ndebeles uit Zuid-Afrika bijeengebracht om het doel van het blanke regiem te verwezenlijken. In tegenstelling tot andere thuislanden, zoals Venda, werd KwaNdebele echter nooit zelfstandig. Een opstand in 1983 verhinderde die ontwikkeling. Wel zijn tot op de dag van vandaag de sporen van de apartheidspolitiek te zien: KwaNdebele is eigenlijk een streek zonder geschiedenis en de woongebieden hebben nauwelijks een structuur. Officieel bestaat de naam ‘KwaNdebele’ niet meer, net zo min als de provincienaam ‘Transvaal’ waarin het vroeger lag. Tegenwoordig spreken we van het disctrict Thembisile in (het westen van) de provincie Mpumalanga.
Naast het Ndebele worden ook de talen Zulu en Northern Sotho gesproken.
De Gereformeerde Kerk van Kwandebele
Sinds het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw hebben verschillende zendelingen van de CGK in KwaNdebele gewerkt: ds. M. Rebel, ds. H. Jonkman, ds. J. Slagboom, ds. G. Huisman en ds. W. van ’t Spijker. Zij werkten samen met evangelisten. De evangelieverkondiging en de gemeenteopbouw werden na de zelfstandigwording van de GKK een eigen verantwoordelijkheid van de GKK die functioneert in ruim dertig plaatsen. De CGK ondersteunen dit werk.
In 2003 werden de eerste drie ‘eigen’ predikanten in de GKK bevestigd, de di. Moukangwe, Nhlongo en Moukwangwe. Ds. Moukangwe is overgestapt naar het Zuid-Afrikaanse leger. Inmiddels is in ds. Modiba een nieuwe predikant gekomen, verbonden aan de kerk van Maphotla. De predikanten werden altijd bijgestaan door drie evangelisten, de brs. Mahlangu, Maredi, Mmatladi en Ntuli. Helaas overleed in juni 2009 evangelist Maredi, die veel voor het werk van de kerk in KwaNdebele betekende. In het begin van 2011 overleed evangelist Mmatladi.
Eind 2004 heeft ds. W. van ’t Spijker zijn werk als laatste zendingspredikant van de CGK in KwaNdebele beëindigd. Vanaf 2005 fungeert ds. C.W. Buijs, die tweemaal per jaar ten behoeve van Mukhanyo Bible School in KwaNdebele verblijft, als raadsman voor de kerkenraad. Medio 2006 heeft de kerkenraad besloten de gemeente op te delen in negen zelfstandige gemeenten met tweeëntwintig zendingsposten, die aan nabijgelegen gemeenten werden toegewezen. Deze voorstellen zijn in september 2006 door de classis Tswane van de Gereformeerde Kerken van Zuid-Afrika (GKSA) goedgekeurd. De projecten van zending beogen deze nieuwe ontwikkeling in het gebied krachtig te ondersteunen.
Eerste predikant
Samen met zijn collega’s Modisha en Nhlongo begon ds. Moukangwe zijn werk in de Gereformeerde kerk van KwaNdebele als evangelist in een groep van 7 evangelisten. Daarnaast studeerde hij theologie. In 2003 behoorde hij bij de eerste drie eigen predikanten van de kerk in KwaNdebele. De jaren 2004-2006 waren een moeilijke periode voor de kerk. De predikanten moesten groeien in hun nieuwe taak en het bleek niet eenvoudig te komen tot een goede werkverdeling en verstandhouding met de overgebleven evangelisten. Bovendien liep op veel preekplaatsen de belangstelling aanzienlijk terug. In goed overleg met de door de CGK beschikbaar gestelde adviseur, ds. C.W. Buijs werd ervoor gekozen van de meest levenkrachtige preekplaatsen zelfstandige gemeenten te maken. Plaatsen waar vooralsnog geen kerkenraad kon worden gevormd werden ‘zendingsposten’. Ds. Moukangwe werd verbonden aan de kerken van Libangeni, Leeuwfontein A en Maphotla. Vanuit die kerken worden de zendingsposten Loding, Leeuwfontein C, Siyabuswa, Senotlo, Makometsane en Kameelrivier ondersteund. In 2008 nam ds. Moukangwe afscheid van de actieve dienst in de kerken van KwaNdebele: hij werd legerpredikant.
In 2009 beriep de kerk van Maphotla een eigen predikant: ds. Frans Modiba. Het werk in de gemeente van Libangeni werd echter overgenomen door evangelist Mmatladi. Hij overleed onverwacht in het begin van 2011.
Libangeni
De kerk van Libangeni (het dorp werd vroeger ook Vaalbank genoemd) behoort tot de ‘sterkere’ gemeenten van KwaNdebele. Er is een zelfstandige kerkenraad. ’s Zondags bezoeken 40 á 50 gemeenteleden de dienst die in het eigen kerkgebouw wordt gehouden. Al ver voor de aanvang van de dienst zijn er vrouwen aanwezig, die de banken in het gebouw van het stof ontdoen. Er is ook een groot aantal kinderen in de dienst aanwezig.
Na het vertrek van ds. Moukangwe werd al snel gesproken over het beroepen van een nieuwe predikant. De gemeenteleden brachten daarvoor zelf geld bijeen maar hebben de steun van zending ook nog nodig. Zo moest er voor de een nieuwe dominee een woning beschikbaar moeten zijn. Nu die woning tot stand is gekomen, worden pogingen ondernomen een geschikte kandidaat voor het beroepingswerk te vinden.
Update januari 2012: Inmiddels is er een nieuwe predikant bevestigd: dominee Jacob Mahlangu (Zie foto).
Pastorie
In 2010 werd door de kerkenraad van Libangeni aan zending een voorstel gedaan om de bouw van een pastorie te financieren. Er werd niet alleen om een gift van zending gevraagd maar de gemeenteleden namen ook hun eigen verantwoordelijkheid door met (persoonlijke!) leningen fondsen bijeen te brengen. Het huis is inmiddels met vereende krachten gebouwd. Daarin heeft de kerk van Libangeni een voorbeeldfunctie op zich genomen voor alle kerken in KwaNdebele. Eigen initiatief heeft geleid tot een prachtig resultaat.
Broeder en zuster Ntuli
Evangelist Ntuli en zijn vrouw wonen in het dorp Libangeni. Mevrouw Ntuli heeft daar een eigen bedrijfje: een naaiatelier met een daarbij behorende winkel.
Beiden zijn zeer actief betrokken bij de opbouw van het kerkelijke leven in hun dorp. Br. Ntuli gaf leiding aan de bouw van de pastorie – hij is bij alle bouwactiviteiten van de gereformeerde kerken in KwaNdebele betrokken – en mevrouw Ntuli beheert de financiën van de kerk. Daarbij stimuleert zij oud en jong om ook financiële verantwoordelijkheid voor het kerkelijke leven te nemen.
Projectkosten
De steun die van de kerk van Urk-Ichthus wordt gevraagd is (gebaseerd op) de jaarlijkse landelijke omslag die de synode van de christelijke gereformeerde kerken vraagt voor het zendingswerk, uitgaand van het bedrag dat de synode van 2010 vaststelde (€ 8,00 per lid of dooplid), afgerond naar boven. In dit bedrag zijn ook begrepen de kosten die in Nederland gemaakt moeten worden om het zendingswerk te kunnen behartigen (uitvoeringskosten) en die ongeveer 18-20% bedragen. De jaarlijkse omslag is dus omgezet in een aansprekend project.
Gemeenten die méér dan het gewone willen en kunnen doen, kunnen een Plusproject aanvragen ter hoogte van een aan te geven bedrag. Een dergelijk Plusproject zou bijvoorbeeld kunnen dienen als doel voor een bazar of een bijzondere actie.
Update nieuws Kwandebele
Beste broeders en zusters van de Ichthusgemeente,
Hieronder weer verse informatie uit Libangeni KwaNdebele. Informatie om dankbaar voor te zijn!
- Zoals je (hopelijk) weet is Libangeni een beetje pilotgemeente in KwaNdebele. Het is één van de ‘sterke’ gemeenten in het gebied. Er is een eigen kerkenraad en het feit dat evangelist Ntuli en zijn vrouw bij de gemeente horen is ook niet vreemd aan het actieve gemeenteleven.
- In 2009/2010 heeft zending geholpen bij de financiering van een eigen pastorie, die inmiddels woonklaar is. Libangeni had de strategie bedacht éérst een pastorie te willen hebben voordat men het beroepingswerk ter hand zou nemen.
- Een eerste beroep leverde een bedankje op. We waren benieuwd naar het vervolg – en de gemeente is niet bij de pakken gaan neerzitten. Dat is ook daarom opmerkelijk omdat de zustergemeente Maphotla (óók pilotgemeente) onlangs getroffen is door het plotselinge overlijden van de eigen dominee Frans Modiba (zie laatste Doorgeven). We waren bezorgd over de vraag welke terugslag dat zou hebben op Maphotla én andere gemeenten, maar in ieder geval kan van Libangeni gezegd worden dat men dapper is doorgegaan met het beroepingswerk.
- Vorige week kwam het bericht binnen (verser kan echt niet), dat ds. Johannes Mahlangu (spreek uit: Maaschlangoe) van Nelspruit het beroep van Libangeni heeft aangenomen. Hij is van oorsprong afkomstig uit KwaNdebele en heeft gestudeerd aan het Mukhanyo Theological College. Nelspruit is een stad ongeveer 300 km naar het Oosten.
- Gehoopt wordt dat ds. Mahlangu begin volgend jaar zich in Libangeni kan vestigen als eerste bewoner van de nieuwe pastorie. Zending verwacht een verzoek om hulp bij … jazeker: de verhuiskosten! Actietje voor Ichthus?
- In november zal een werkbezoek aan KwaNdebele plaatsvinden. We zullen zeker Libangeni bezoeken en hopen met vers fotomateriaal thuis te komen.
Ik hoop je naar wens te hebben bijgepraat!
Met hartelijke groet,
Ds. Arjan Hilbers, zendingsconsulent